ΠΟΙΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ, ΣΗΜΕΡΑ;

Αν έπρεπε να δώσω έναν ορισμό στην επαρχία, θα έλεγα πως είναι ο χώρος όπου το άγνωστο δεν έχει θέση. Καθότι όλα εκεί είναι γνωστά, οικεία, δεδομένα. Ήγουν: καταδικασμένα στην ακινησία. Εξ’ ου και τα όποια επιτεύγματα της, ξεσκονίζουν απλώς το ευπρόσωπο της ακινησίας της, ή το διασκεδάζουν αυτάρεσκα. Η αρνητική διαφάνεια συμβαίνει όταν όλοι βλέπουν όλους, και ως γνωστόν, ο άνθρωπος δεν δύναται να προοδεύσει παρακολουθούμενος. Και αν σε χώρες της Δύσης (στις οποίες η εξατομίκευση έχει επιτευχθεί μέσα απ’ τους αιώνες) το κοινοτικό μοντέλο δεν σαμποτάρει τη μονάδα, στην καθ’ ημάς Ανατολή, το ατροφικό Εγώ, με την ελλειμματική του εσωτερικότητα, καταπνίγει κάθε εγχείρημα προσωπικής διαμορφώσεως, στο όνομα μιας «συλλογικής ψυχής». Λειτουργεί δηλαδή με στοιχεία προ-μεσαιωνικά, οπότε το άτομο προσδιόριζε εξωγενώς τον εαυτό του, καθρεφτίζοντας τον στην κοινότητα, το σόι, τη συντεχνία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το λεγόμενο «μάτιασμα», όπου ακόμα και η ασθένεια του οργανισμού, αποδίδεται σε αίτια έξω από αυτόν, π.χ. στην κακιά σκέψη μιας γειτόνισσας.

Ο άνθρωπος δεν έχει απλώς ανάγκη την κοινωνία, έχει ανάγκη την ανοιχτή κοινωνία για να πλάσει το μέλλον του. Αυτό τον ώθησε, μετά τον 11^ο μ.Χ. αιώνα, να εγκαταλείψει το μεσαιωνικό σχήμα του φεουδαρχικού χωριού και να δημιουργήσει τις πρώτες πόλεις, δηλαδή τις πρώτες δυνατότητες συνύπαρξης με το άγνωστο και κατ’ επέκταση την πρόοδο σε μορφές πιο εξατομικευμένες.  Δυστυχώς, ενώ στη Δύση αυτό προχώρησε, το Βυζάντιο  (παρά την προσπάθεια διαφωτισμού κάποιων λογίων του) γαντζώθηκε στο παρελθόν, επέμεινε να βλέπει το υπερβατικό μαγικά, μένοντας έτσι έξω από το χρόνο, και κρατώντας ανήλικο τον ψυχισμό ολόκληρων λαών. Η εξατομίκευση «φρέναρε» στο σχήμα της οικογένειας, εν είδει ατόμου.

Έχει πάντως ενδιαφέρον, πως παρότι οι παθογένειες μας μεταφέρθηκαν με την αστικοποίηση και δημιουργήθηκαν και νέες, πρέπει να παραδεχτούμε πως ότι θετικότερο και εξωστρεφές έχει να επιδείξει σε κοινωνικό επίπεδο η Ελλάδα, προέρχεται από την πρωτεύουσα. Και ας μην σπεύσουμε να προβάλλουμε τη δικαιολογία πως το κράτος είναι αθηνοκεντρικό. Θα ήταν πιο γόνιμο νομίζω να σκεφτούμε βαθύτερα τους λόγους, που υποβάλλουν τους ανθρώπους σε ένα είδος εκπαίδευσης όταν συνυπάρχουν με το διαφορετικό και το άγνωστο. Οι ίδιοι άνθρωποι που θα τελμάτωναν στην επαρχία, ενδέχεται να ανθούν τοποθετημένοι στο κατάλληλο περιβάλλον.

Θα μου αντιτάξετε ότι δεν είναι όλοι πλασμένοι για τα ίδια πράγματα και ότι δεν υπάρχει θλιβερότερο θέαμα από νησιώτισσα γιαγιά σε προάστιο. Ορθόν. Ακόμη, θα μου πείτε πως κι η Αθήνα αντιμετωπίζει κρίση (ήδη απ’ τον καιρό που κατακλύστηκε πρόχειρα) και ότι η αναπτυξιακή αποκέντρωση είναι μία ελπιδοφόρος προοπτική. Επίσης ορθόν, όπως και ότι στην εποχή του διαδικτύου, η γεωγραφική παράμετρος έχει χάσει κάτι απ’ τη σημασία της. Όμως είναι άλλο η αποκέντρωση, κι άλλο η διασπασμένη επαρχιακή συνείδηση, η οποία συντηρεί και  αναπαράγει το ελληνικό πρόβλημα, χωρίς να της προσφέρονται ερεθίσματα να το εντοπίσει. Με λίγα λόγια, απλώς αναρωτήθηκα, στον 21^ο αιώνα, που τα πράγματα τρέχουν με άπιαστη ταχύτητα, και η Ελλάδα παλεύει να λύσει ένα γόρδιο δεσμό που δεν τον έλυσε στην ώρα του, και όλοι διψάμε για μέλλον, τι ρόλο μπορεί να έχει και πόσο ρομαντικό μπορεί να είναι να υπάρχουν ακόμα μικρές, κλειστές κοινωνίες παραδομένες στα σήριαλ, το καφενείο, και τα θρησκευτικά παραληρήματα, όπου η φαντασιακή-σχιζοειδής σχέση με τους αγίους υποκαθιστά την φυσιολογική ανάγκη για συνανθρώπους και για ανοιχτή κοινωνία μαζί τους.

Προς επίρρωση των παραπάνω, ένα νησί του Αιγαίου -δεν θα πω ποιο- έρχεται κατ' αναλογίαν πρώτο στην κατανάλωση ψυχοφαρμάκων.