ΠΑΙΔΕΣ ΕΝ ΚΑΜΙΝΩ...

Την ώρα που η αιθαλομίχλη από τις καμινάδες της χώρας απλώνεται δίκην σταχτόχρωμης σκεπής στον ουρανό της, κι ανοίγοντας το παράθυρο στις μεγαλουπόλεις ενεργοποιείται αυθωρεί το αντανακλαστικό του βήχα, ωσάν να βρίσκεσαι σε αεροστεγή αίθουσα καπνιζόντων κακής ποιότητας καπνό (αν και το τζάκι είναι εξ ορισμού ανθυγιεινό), παρηγορούμαι συλλογιζόμενος το Φωτοχημικό Νέφος του 1952 στo Λονδίνο και το αττικό νέφος της δεκαετίας του '80. 

Την ώρα λοιπόν που παντί τρόπω ο καθείς προσπαθεί να ζεστάνει το κοκαλάκι του (και την ψυχή του), ρίχνοντας στην πυρά από το ξυλόφωνο του παιδιού του μέχρι τα ξυλοπόδαρα της πεθεράς του, κι από τα δέντρα της αναδάσωσης (!) ως την πολύτομή εγκυκλοπαίδεια, σαν μεσαιωνικός θρησκόληπτος. Την ώρα εκείνη, ντρέπομαι να πω πόσο υπέφερα τη νύχτα, εξ αιτίας μίας βλάβης στους ρυθμιστές του φυσικού αερίου. 

Η θέρμανση, διατηρούμενη άκαμπτα σε υψηλή θερμοκρασία, δεν έκλεινε με τίποτα! Ξύπνησα νομίζοντας πως στην προϊούσα αδιαθεσία μου, προστέθηκε ο πυρετός. Ή πως κάποιος κακόγουστος  εφιάλτης με είχε στείλει συστημένο, στα καμίνια της κόλασης. Το μεν θερμόμετρο, μολαταύτα, ανέβαινε ταχύτερα στον αέρα, απ' ότι στο σώμα μου. Τα αμαρτήματά μου δε, τα έχει αναλάβει δικηγόρος. Οπότε, περιλουσμένος την αγωνία για την έκβαση του ύπνου, κι έχοντας ένα κεφάλι βαρύ σαν σούμo, αισθάνθηκα το τέθριππό του νου να με άγει -προκειμένου να γλιτώσει την καταπληξία- σε ψυχωτικές ατραπούς του μαρτυρίου. 

Έτσι, πέρασα το υπόλοιπο της νύχτας στο μπαλκόνι. Τουτέστιν, μεταξύ αιθαλομίχλης και φούρνου, προτίμησα την πρώτη...

ΠΡΟΤΕΙΝΩ...ΠΛΩΤΙΝΟ!

Στα χιλιάδες χρόνια ιστορίας του γραπτού λόγου, το παρακάτωα απόσπασμα από τις Εννεάδες του Πλωτίνου (204-270 μ.Χ.) νομίζω πως αποτελεί μία από τις κορυφαίες στιγμές της: 

"Γύρισε μέσα σου και δες: αν δεν βλέπεις ακόμα στον εαυτό σου την ομορφιά, πράξε όπως ο γλύπτης που επιθυμεί να δημιουργήσει ένα ωραίο άγαλμα: αφαιρεί, ξύνει, λειαίνει, καθαρίζει, μέχρι να φανεί πάνω στο άγαλμα ένα όμορφο πρόσωπο. Κι εσύ, λοιπόν, όπως αυτός, αφαίρεσε το περιττό, ίσιωσε τι στρεβλό, φώτισε ό,τι σκοτεινό και μην παύεις να λαξεύεις το δικό σου άγαλμα,  εωσότου αστράψει πάνω του η θεϊκή λάμψη της αρετής, εωσότου δεις τη Σωφροσύνη να έχει ανέβει στο ιερό της βάθρο..."

Κι ο Πέτρος Αντό (σπουδάιος μελετητής της αρχαίας γραμματείας, και συγγραφέας του βιβλίου "Η απλότητα του βλέμματος" για τον Πλωτίνο) σχολιάζει: Aφ' ης στιγμής άγαλμα και γλύπτης γίνουν ένα, μιας ψυχής οι δύο, το άγαλμα πια ταυτίζεται με το ίδιο το θέαμα, η ομορφιά δεν είναι παρά μια κατάσταση απόλυτης απλότητας, καθαρό φως.

Ας άφηναν οι αρχαίοι να πούμε και κάτι εμείς!

ΥΓ 

Εδώ  δείτε ένα από τα μαθήματα του Στέλιου Ράμφου για τον Πλωτίνο, στο ίδρυμα Θεοχαράκη.

ΜΙΑ ΦΡΑΣΗ ΑΡΚΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΡΙΜΑΞΕΙ ΜΙΑ ΧΩΡΑ

"Δεν υπάρχουν θεσμοί, παρά μόνον ο λαός" έλεγε -αυτολεξεί- ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1989 σε προεκλογική συγκέντρωση στην Κοζάνη, διδάσκοντας έτσι πώς με μία μόνο φράση μπορείς να ρημάξεις ολόκληρη χώρα...

Είναι η φράση-κλειδί για να καταλάβεις την προκλητική ανομία, την τερατογόνο ατιμωρησία, την διαβρωτική απουσία παντός ελέγχου. Είναι η φράση κλειδί για να νοήσεις την ερημοποιητική αναξιοκρατία, την πρωκρούστεια μετριοκρατεία, την ηθική κατακρήμνιση. Είναι η φράση-κλειδί για να εξηγήσεις την βρεφική αντίδραση των (εξόχως αμειβομένων) του μετρό, και άλλων βασανιστών της κοινωνίας, να εγκαταλείπουν την πρωτεύουσα στο χάος. 

Χθες  έγινα μάρτυρας μιας αποτρόπαιης σκηνής, έξω από την παιδική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, στην Ακαδημίας. Δύο οδηγοί σχολικών λεωφορείων, γεμάτα παιδάκια, λογομαχούσαν φωνασκώντας χυδαία, σα να βρισκόταν σε κατάσταση επειγόντων ψυχιατρικής μονάδας. Τα μικρά, μετά από την παράσταση που παρακολούθησαν, βρεθήκαν όμηροι της αλητείας, αναρωτώμενα τρομαγμένα τι γίνεται. 

Αν ήμουν γονέας κάποιων από αυτά, θα τους αποκεφάλιζα. Μένει να το κάνουν οι αρμόδιοι του Υπουργείου Παιδείας. Γιατί -διάολε!- λαός χωρίς θεσμούς είναι ζούγκλα. 

JUST FOR LAUGHS

Γελώντας με κάποιες από τις καλαίσθητες (δεν είναι όλες τέτοιες) φάρσες της γνώστης εκπομπής  "Just for laughs", βγάζεις θέλοντας και μη, κάποια συμπεράσματα για την καναδική κοινωνία, στην οποία πραγματοποιούνται. Οι ανύποπτοι άνθρωποι  είναι πρόθυμοι όχι μόνο να μιλήσουν στον άγνωστο αλλά και να σταματήσουν το βιαστικό τους βάδισμα για να βοηθήσουν σε κάποια υπόθεση που όχι μόνο δεν τους αφορά εκ των πραγμάτων, αλλά που ξεφεύγει κι από το ανθρωπιστικό τους χρέος. Αφελείς θα τους έλεγε κανείς. Εγώ θα τους έλεγα καλόπιστους και ανοιχτούς. Η καχυποψία δεν έχει δηλητηρίασει την εμπιστοσύνη και τον αυθορμητισμό τους. Και όταν αποκαλυφθεί η φάρσα, συνήθως εις βάρος τους, αντιδρούν με τον πλέον ακομπλεξάριστο τρόπο: αγκαλιάζουν τον φαρσέρ και ξεσπούν σε γέλια. Ούτε μηνύσεις, ούτε ύβρεις, ούτε μούτρα. Βεβαίως, θα υπάρχουν και τέτοια και θα κόβονται στο μοντάζ. Όμως θα ήθελα πολύ να έβλεπα πως θα αντιδρούσε ο Έλληνας αν αυτές γινόταν στο κέντρο της Αθήνας...

Να προσθέσω την άπλα και την καθαρότητα του δημόσιου χώρου που σε κάνει να ζηλέυεις, ως φόντο. 

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Nancy McWilliams, ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ, Ελληνικά γράμματα. Ένα χαρισματικό (αν και ογκώδες) σύγγραμα, απλά γραμμένο, σε εξαιρετική μετάφραση, και γλαφυρά παραδείγματα. Μελετώντας το, καταλαβαίνεις τόσα πολλά για τον άνθρωπο, σαν να διάβαζες όλα τα κλασσικά μυθιστορήματα...

Ίρβιν Γιάλομ, Θρησκεία και Ψυχιατρική, Άγρα.  Μία πολύ ενδιαφέρουσα πραγματεία για τους  ιδεοψυχαναγκασμούς της θρησκείας -και όχι μόνο- από τον πολυδιαβασμένο συγγραφέα. 

Ματθαίος Γιωσαφάτ, Μεγαλώνοντας μέσα στην ελληνική οικογένεια, Αρμός. Ο σοφότερος των Ελλήνων ψυχαναλυτών, μιλά για την ελληνικη οικογένεια και πως αυτή διαμορφώνει τις κοινωνικές παθογένεις. Εδώ , δείτε μια ομιλία του στο gazzarte. 

Βασίλης Φαλάρας, Η ψυχαναλυτική διαδικασία, Βήτα. Ξεκάθαρη γραφή, έυληπτη και στρωτή, με καίρια παραδείγματα περιστατικών. 

Θεωρώ την ψυχανάλυση και τα κλειδιά που προσφέρει, μια από τις πιο επαρκείς ερμηνείες των ανθρώπινων φαινομένων. Όλη η αρχαία φιλοσοφία επιζητούσε την αυτογνωσία, την αταραξία και την ενότητα του ανθρώπου. Και για τους σύγρονους φιλοσόφους, παρατηρεί κανείς, αποτελεί απαραίτητο γνωστικό εργαλείο. Επιστήμες ολόκληρες, όπως η εθνοψυχιατρική και η κοινωνική ανθρωπολογία, βασίζονται στα ευρήματα της (στο τελευταίο του βιβλίο  "Ο άλλος στον καθρέφτη"  ο Σ. Ράμφος κάνει εκτενή αναφορά). Σίγουρα με το χρόνο, κάποιες αρχικές εικασίες  αμφισβητήθηκαν - ο μέγας επαναστάτης,  Φρόυντ είχε το θάρρος να αφήσει ανοιχτό αυτό το ενδεχόμενο. (Πόσες ανακρίβειες της Φυσικής είχε διατυπώσει ο Αριστοτέλης!). Όμως με την πρόοδο της νευροεπιστήμης αποδεικνύεται πια η αποτελεσματικότητα της, ως θεραπευτική μέθοδος, με διάρκεια ίασης (παλιοί νευρώνες αδυναμούν, δημιουργούνται νέοι κ.λπ.). Κάτι που αναγνωρίζουν ακόμα και οι κλασσικοί ψυχίατροι. Πιστεύω τέλος πως οι περισσότερες αντιρρήσεις προέρχονται από άγνοια περι τίνος πρόκειται. 

ΣΤΟ ΔΟΚΙΜΑΣΤΗΡΙΟ

"Βέβαια το ξέρουμε, τα έργα μας χάνονται/ χωρίς να κουνηθεί ούτ' ένα πετραδάκι/ αν ένας στίχος τους, μια φράση έστω/ δε μένει στη μνήμη ενός άγνωστου αναγνώστη"  γράφει ο Πατρίκιος. 

Πρόσφατα πληροφορήθηκα πως ένα σύντομο, παλιότερο μου ποίημα κυκλοφορεί στο facebook κι αναπαράγεται (συχνά χωρίς το όνομα μου), φυτεμένο από κάποια κοπέλα. Οι καιροί αλλάζουν, αλλά η ποίηση βρίσκει τρόπους, και μάλιστα αμεσότερους, να κοινωνείται... 

Είναι το εξής:

ΣΤΟ ΔΟΚΙΜΑΣΤΗΡΙΟ

Δεν χρειάζεται, σου λέω,

με κουράζουν τα παραβάν,

χονδρικά μού κάνει.

Θ’ ανοίξει κι η υπομονή με τον καιρό,

αν φορεθεί σε πόνο φαρδύ.

Εξάλλου, στη ζωή

όλες τις αλλαγές,

έτσι αδοκίμαστα τις φόρεσα.

ΣΠΟΥΡΓΙΤΙ ΣΤΟ ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟ

Μου έγνεψε από την γυάλινη εξώπορτα του ξενοδοχείου, την ώρα που περίμενα τον ανελκυστήρα. Νόμιζα πως πρόκειται για κάποια ερώτηση χειμερινού τουρίστα. Βγήκα διστακτικά. Ήταν μια καλοστεκούμενη μεσήλιξ, με μάτια ελαφρώς σχιστά. "Πεινάω, μου είπε, έχεις δύο ευρώ; Αλήθεια πεινάω, άπο Ρωσία...". Μέσα στη στρογγυλεμένη ρωσική προφορά, το "πεινάω" είχε μια τέτοια αλήθεια, που με συγκλόνησε. Ήταν ένα σπουργίτι της νύχτας που μου χτύπησε το τζάμι. Και μάλιστα απευθυνόμενη σε μένα, μ' ένα τρόπο τυχαίο -σχεδόν μεταφυσικό- στο Μεταξουργείο, μεσάνυχτα.

12 ΑΓΑΠΗΜΕΝΑ...

1. Αγαπημένος μου φιλόσοφος, ο Πλωτίνος (204-270 μ.Χ.). Αιγυπτιώτης, μυστικιστής, μακρινός μαθητής του Πλάτωνα. Το καλύτερο βιβλίο γι' αυτόν στα ελληνικά είναι "Η απλότητα του βλέμματος" του Ηadot (Αρμός).  
2. Αγαπημένος μου ηθοποιός, ο Μιχαλακόπουλος. Συνδυάζει μοναδικά το τραγικό με το κωμικό. Καλύτερος στο θέατρο, αλλά μοναδική και η ερμηνεία του στη σειρά "Ψεύτης παππούς". 
3. Αγαπημένος ζωγράφος, ο Μόραλης. Το μεγαλείο της απλότητάς του φαίνεται στην προσωπογραφία  "Γιάννης Μόραλης, ένας αιώνιος έφηβος".
4. Αγαπημένο μου παιχνίδι, το Scrabble. Δεν έχασα ποτέ!
5. Αγαπημένος γλύπτης, ο Στέργιος Τσιούμας.  "Τέχνη να την πιεις στο ποτήρι"...
6. Αγαπημένος εν ζωή ποιητής, ο Νίκος Φωκάς- λιγάκι αμελημένος. (Οι καλοί ποιητές είναι πάντα ζώντες, βεβαίως.)
7. Αγαπημένη σύνθεση, τα βρανδιβουργιανά κονσέρτα του Μπαχ -ουράνιος ήχος.  
8. Αγαπημένο ντοκιμαντέρ, η "Αγέλαστος πέτρα", για την Ελευσίνα. Οδυνηρά ποιητικό, με την πρωτοτυπία να έχει γυριστεί προοδευτικά μέσα στο χρόνο. 
9. Αγαπημένη ταινία, "Οι εντιμότατοι φίλοι μου". Ο ιταλικός νεορεαλισμός συναντά την φάρσα στην Φλωρεντία.
10. Αγαπημένο μου τοπίο, το Σούνιο. 
11. Αγαπημένη μου γεύση, πράσινη μακαρονάδα με σολομό και μπρικ –ή μήπως κάποιο παλιό φιλί;
12. Αγαπημένο μου βιβλίο, δύσκολο να το πεις. Mάλλον οι "Δρόμοι" του Νίκου Δήμου. 

TI EINAI H ΠΟΙΗΣΗ;

Μέχρι να τον διαψεύσει  ο επόμενος, έχω καταλήξει στον εξής ορισμό για την ποίηση: 

Η ποίηση είναι μία ακριβής διατύπωση αισθήματος, που το "νιώθω"  της πέφτει λίγο.

Δηλαδή ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι κινούνται ανάμεσα στο δίπολο "νιώθω καλά - νιώθω άσχημα", ο ποιητής θα πει λ.χ. νιώθω «σαν το γιαλό που του φύγαν τα καΐκια και του ’μειναν τα κρίνα και τα φύκια…» (Παλαμάς). 

Λοιπόν, είναι μια ακριβής διατύπωση αισθήματος με τρία βασικά χαρακτηριστικά, τα οποία απευθύνονται στην αντίληψη, την ακοή και τη όραση αντίστοιχα. Και αυτά είναι:  ΤΟ ΝΟΗΜΑ, Ο ΡΥΘΜΟΣ κι Η ΜΟΡΦΗ. 

Βεβαίως,κανείς δεν καταλαβαίνει τι είναι ποίηση διαβάζοντας ορισμούς, αλλά μελετώντας τους καλούς λειτουργούς της.

Υ.Γ. Τον καλύτερο ορισμό για το τι είναι ποιητής τον έδωσε ο Ρίλκε: "Είμαστε οι μέλισσες του αοράτου. Αέναα συλλέγουμε το μέλι του ορατού για να το εναποθέσουμε στη μεγάλη χρυσή κυψέλη του αοράτου".

ΓΙΑΤΙ ΣΥΧΝΑ ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΔΕΕΣΤΕΡΕΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

·       Μολονότι ο κινηματογράφος έχει αποδώσει λογοτεχνία αριστουργηματικά, είναι γεγονός πως τις περισσότερες φορές οι αναγνώστες απογοητεύονται ως θεατές. Για μένα, αυτό οφείλεται στους παρακάτω λόγους.

·        Ό,τι στο θέατρο αποδίδεται με τον διάλογο, στο μυθιστόρημα συνήθως περιγράφεται- είτε πρόκειται για εξωτερικό, είτε για εσωτερικό συμβάν. Αυτή η περιγραφή, είναι δύσκολο να περάσει στην ταινία με έμμεσο τρόπο. Κι έτσι η μεταφορά είναι ατελής.

·        Για την αιτία που προανέφερα, το γλωσσικό στοιχείο της τέχνης -εκτός από τους διαλόγους- εκλείπει, και μαζί του ένα κομμάτι της αξίας του βιβλίου.

·        Διαβάζοντας το βιβλίο, έχεις ήδη πλάσει στο μυαλό σου τους ήρωες, οπότε, αν η ταινία τους φαντάστηκε αλλιώς, υπάρχει μία απόκλιση που ενδεχομένως να στρέφει στη δυσαρέσκεια τον θεατή.

·        Ψυχολογικά, είμαστε έτοιμοι να δούμε μία ταινία της οποίας τη ροή και το τέλος, γνωρίζουμε εκ των προτέρων από το βιβλίο. Όπως περίπου με τις τραγωδίες και τους αρχαίους μύθους- γι’ αυτό και εκεί μετρούσαν άλλα στοιχεία.

·        Το βιβλίο διαβάζεται σε συνέχειες, ενώ η ταινία μονορούφι θεάται. Άλλον χρόνο είχαμε λοιπόν για τον βιβλίο στο νου, πλατύτερο.

·        Ο γραπτός λόγος ακονίζει τον εγκέφαλο και δίνει μια άλλη γοητεία, κατάτι ανώτερη από την ευκολία της εικόνας- μόνο ένας μεγάλος σκηνοθέτης μπορεί να τα γραδάρει αυτά.

·        Τα συνθετικά γνωρίσματα της ταινίας (ερμηνεία, μουσική φωτογραφία..), μπορούν να αλλοιώσουν τον πυρήνα του μυθιστορήματος, που τα στερείται. Ή και να αναδείξουν μια μετριότητα.

·        Υπάρχει τέλος η συντηρητική τάση, για να τονίσουν κάποιοι την κουλτούρα τους, να καταδικάζουν a priori τα νεότερα μέσα χάριν των παλαιότερων.

·        Κι άλλοι λόγοι που μου διαφεύγουν. Όπως και για την τηλεοπτική μεταφορά. («Εκτελούνται μεταφοραί», αλλά η λογοτεχνία είναι φρατζίλ...).

ΠΡΟΣΟΧΗ, ΕΥΘΡΑΥΣΤΟΝ!

Όλο και συχνότερα νιώθω σαν αυτούς που μεταφέρουν μια στοίβα πιάτα, και τρέμουν σε κάθε κίνηση  μην τους πέσει -κι αν πέσει ένα, πέφτουν όλα. Θα μου πεις, τι τα θες τόσα πιάτα. Μα έχεις να ταΐσεις το νου, το αίσθημα, το στομάχι σου (συχνά και το στομάχι των άλλων),  τον έρωτα, την τέχνη, τη δουλειά σου (αν η τέχνη δεν είναι δουλειά σου), τους φίλους, τους γνωστούς, τους αγνώστους... Και δεν μπορείς παρά να το κάνεις ταυτόχρονα, γιατί αλλιώς, μέχρι να φέρεις στον έναν το πιάτο, θα έχει πεινάσει ο έτερος... Κι είναι τόσο εύθραυστα όλα: μια ακατάλληλη κουβέντα στον έρωτα, μια φάλτσα πινελιά στον πίνακα, ένα λάθος στην δουλειά σου, μια παρεξήγηση στις σχέσεις, και βρίσκεσαι χάμω να μαζεύεις τα θρύψαλα. Θα μου πεις, υπάρχουν και αναίσθητοι -εντάξει, κυκλοφορούν και τυφλοί οδηγοί, που αν δεν έχουν κάνει ως τώρα τη ζημιά, είναι θέμα χρόνου. Εγώ πάντως νιώθω όλο και περισσότερο σαν τον αγωνιώδη "Ζαχαροπλάστη" του Γύζη...

Ο ΚΛΕΨΑΣ ΤΟΥ ΚΛΕΨΑΝΤΟΣ

Ο σκύλος μου, αρρώστησε και τον πήγα σε μία κτηνιατρική κλινική. Ο νεαρός που τον εξέτασε, μου πήρε τα δεκαπλάσια μιας ανθρώπινης ανάλυσης αίματος. "Χωρίς απόδειξη, τόσο" μου τόνισε -ληστεύοντας έτσι και το κράτος εκτός από μένα. 

Τι πρέπει άλλο πρέπει να γίνει για να αλλάξει ο Ρωμιός; Ως και ο σκύλος μου απόρησε.

ΦΤΑΙΩ ΠΟΥ ΜΑΓΕΙΡΕΨΑ ΤΟ ΠΟΙΜΝΙΟ;

Σήμερα, Θεοφάνεια, ήταν τέτοια η πρόκληση να είναι μαζεμένοι τόσοι άνθρωποι κάτω απ’ το μπαλκόνι μου, στον περίβολο του Ναού, που δεν άντεξα, πήρα ένα μεγάφωνο κι είδα ξαφνικά εκατοντάδες βλέμματα να ψάχνουν την άνωθεν φωνή: Την προσοχή σας, Χριστιανοί, πρωτού κατηφορίσετε προς την παραλία. Όσο το αγίασμα αποτελεί για σας μαγική ουσία κι όχι ζωτικό σύμβολο που περνάει μέσα από την κατανόηση και το χρόνο, ΠΡΩΤΟΝ: ένα μικρόβιο τύπου Legionella ή Candida θα μπορεί να την καταργήσει  προκαλώντας λοίμωξη, ΔΕΥΤΕΡΟΝ: το περιστέρι, θα παύει να είναι κυριολεξία Αγίου Πνεύματος όταν αρχίσει να κουτσουλάει και ΤΡΙΤΟΝ: η χώρα θα βουλιάζει στη διαφθορά και της στασιμότητα. Μετά συγχωρήσεως.

Αυτό είναι το πολιτισμένο σενάριο, του διαλόγου. Δυστυχώς όμως δεν είχα την υπομονή να το πράξω. Σέβομαι τον άλλον όταν σέβεται κι αυτός τα όρια του. Ξυπνώντας από τα γκαρίσματα του παπαδαριού, με τα κρεμασμένα λιλιά, και τριγύρω ένα κοπάδι αποχαυνωμένα πρόβατα, είδα ανοίγοντας το πατζούρι μου εικόνα πλατείας χωριού του Πακιστάν. Δεν άντεξα, η μόνη άμυνα ήταν η ρίψη ακίνδυνων αντικειμένων. Πήρα λοιπόν αλεύρι και αυγά, και τους μαγείρεψα...

Η ΗΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΤΑΡΙ

• "Θα χαθεί το σήμα, κύριε διευθυντά, είμαι εκεί σε είκοσι λεπτά..." άρθρωνε ο νεαρός στο κινητό του. Στριμωγμένος, όρθιος μέσα στο μετρό, να διαβάζει τον "Ηλίθιο" του Ντοστογιέφσκι. 

• Ανεβαίνοντας τις σκάλες του μετρό Συντάγματος, σκόνταψα σε μια κυρία, που έχοντας ανοιχτή μια ποιητική συλλογή έστελνε με sms κάποιο απόσπασμα.

• Μπαίνοντας στο βιβλιοπωλέιο "Πολιτεία" (Ακαδημίας και Ασκληπιού), ένας νέος άνδρας με κουστούμι  προσήλθε στον πάγκο της ποίησης, ρωτώντας ποια βιβλία να χαρίσει στους συναδέρφους του.

• Κι όλα αυτά, σε μια μέρα. Ελπιδοφόρα σύμπτωση; Νομίζω πως όχι. Οι άνθρωποι πάντα θα καταφεύγουν στην λογοτεχνία, εξ ανάγκης. Και όση ψευδο-λογοτεχνία να κυκλοφορεί, το καλό με την  μη-ποίηση, είναι ότι δεν ενδίαφέρει κανέναν. 

• Και το κακό είναι, ότι με τόση σαβούρα -ή προχειρότητα- που κυκλοφορεί, και με σχεδόν απούσα τη σοβαρή βιβλιοκριτική στη χώρα μας, το κοινό μπερδεύεται και δυσπιστεί στο καινούριο. Η ποσότητα δηλαδή καταβροχθίζει την όποια ποιότητα -τουλάχιστον μέχρι αυτή να ανακαλυφθεί.

• Δεν κάνω διαφήμιση στην "Πολιτεία" αλλά πέρα από τις εξαιρετικές τιμές της, είναι το μόνο από τα μεγάλα βιβλιοπωλεία, που στους πάγκους της δεν θα δεις κάλπικα πονήματα. Και εφόσον κατ' αυτόν τον τρόπο προάγει την ποιότητα, είναι παράδειγμα προς μίμισην και οφείλω να το αναγνωρίσω.

ΤΟ ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

• Σαφώς το δάσος ανήκει σε όλους. Όμως, άλλος ο ρόλος του δασοφύλακα, άλλος του μαραγκού κι άλλος του ξυλογλύπτη.

• Σαφώς και η γλώσσα ανήκει σε όλους. Ο φιλόλογος είναι ο δασοφύλαξ -προστετεύει τη γλώσσα από τους κυνηγούς, τους υλοτόμους, τους εμπρηστές.

•  Άλλοι πάλι, τη χρησιμοποιούν για πρακτικές ανάγκες - άντε και για να ζεσταθούν. Αυτοί είναι οι μαραγκοί.  
• Ο λογοτέχνης όμως, παίρνει το ξύλο των κορμών και το κάνει γλυπτό. Αντλεί απ' το οξυγόνο του δάσους, και φτιάχνει την προσωπική του πανίδα...

12 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΕ ΦΕΡΑΝ ΣΕ ΔΥΣΚΟΛΗ ΘΕΣΗ

                                                                                        A la maniere de Nikos Dimou…

Ι

Νέγρος μικροπωλητής, που μου επέστρεψε το πενηνταράκι που του έβαλα στο χέρι, εφόσον δεν αγόρασα κάτι.

ΙΙ

Παιδί με συγγενή καθυστέρηση, που θορυβούσε μέσα στη μουσική παράσταση, ενώ η συνοδός χαιρόταν μαζί του και του εξηγούσε. 

ΙΙΙ

Άνεργος συμφοιτητής με διδακτορικό, που τον καλέσαν στην Αμερική και αρνήθηκε- δεν τον παροτρύναμε κι εμείς, για να μην χάσουμε τον φίλο.

IV

Μόλις κατάφερες να ρίξεις μια γυναίκα που σου άρεσε, ξανά στην επιφάνεια, εκείνη που αγαπούσες.

V

Φροντίζω τ’ αδέσποτα. Κι αυτά, ορμάνε στο σκύλο μου.

VI

Μεγάλωσα και τα παλιά μου ποιήματα,

μού είναι μικρά. Μεγάλωσα και οι παλιές μου σχέσεις, μού είναι μικρές.

VII

Βάζω τα χρήματα να κεράσω. Βάζεις το υποκείμενο που θα κεραστεί;

VIII

Καρκινοπαθής τελικού σταδίου, που έχει γενέθλια. Χρόνια πολλά;

ΙΧ

Αν είχες αδερφό τον Ιαβέρη, θα του μιλούσες;

Χ

Αφού το είδες, πρέπει να μιλήσεις. Έστω κι αν κάποιοι σε μισήσουν.

ΧΙ

Σε μένα φέρθηκε καλά κάποιος που έβλαψε το σύνολο. Ποια η στάση μου;

XII

Αφιλοκερδής εργασία καλλιτέχνη, που δεν σε ικανοποίησε. Την κρατάς;

ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΑΝΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ;

Στον ουρανό δεν πάνε τ' αεροσκάφη, πάει το μονοπάτι για το Σούνιο, το αγαπημένο μου σημείο στην Ελλάδα. 

Το ακρωτήρι αυτό που απολήγει η Αττική, με το Ναό του Ποσειδώνος, όπου ο Λόρδος Βύρωνας χάραξε τα αρχικά του, που ο Αιγαίας έπεσε στο πέλαγος, και ο Σεφέρης έγραψε το τελευταίο του ποίημα, Επί ασπαλάθων. Δεν είναι μόνο η ασύγκριτη γαλάζια και πράσινη θέα, τέτοια μέρη σε υποβάλλουν με την φορτισμένη τους ατμόσφαιρα - δεν τα διάλεξαν τυχαία οι αρχαίοι. Ούτε τυχαία είπε ο Βύρωνας πως είναι τόπος να τον υμνήσεις και να πεθάνεις...

Σε μια ταβέρνα στο Σούνιο, βρήκα τον ορισμό της ποιότητας. Και δε μιλώ τόσο για την γαστρονομική όσο για την ανθρώπινη. Οι άνθρωποι ήταν ευγενέστατοι- φυσικά, όχι δουλικά. Ήταν φιλόζωοι, τάιζαν ένα ολόκληρο χωριό από γλάρους (που ήταν σπάνια μεγάλοι, σαν άλμπατρος),  γάτες και ένα σκυλάκο- που λες και πρόσεχε σαν τσοπάνης τους συνδαιτυμόνες γλάρους.

Ακόμη, όταν ένα ζευγάρι Ευρωπαίων τους ζήτησε να δώσει ως εγγύηση ένα διαβατήριο, επειδή δεν είχε αρκετοί μετρητά, τους πρότεινε να τους κεράσουν τη μία μερίδα. Δεν το δέχτηκαν τελικά και θα επέστρεφαν για την πληρωμή πριν κλείσει. 

Και πέραν αυτών, μας έκανε ευχάριστη έκπληξη ότι επιτέλους κάποιος αφήνει ν' ακουστούν τα ηχοχρώματα του τοπίου, χωρίς να τα σκεπάζει με ηχεία. "Εκτός του ότι δεν επιτρέπεται στο χώρο, μας είπε, εδώ είναι δουλειά και ψυχανάλυση μαζί..." δείχνοντας προς τα έξω. Η συμπύκνωση μιας ποιότητας, που -φευ!- σπανίζει πια στην Ελλάδα...

Ηλιοβασίλεμα απ' τη Γλυφάδα, στην επιστροφή.

ΚΡΥΠΤΕΙΑ ΣΚΥΤΑΛΗ

Στο Τεχνολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (που βρίσκεται μέσα στο πλανητάριο) υπάρχει ένα έκθεμα που λέγεται "Κρυπτεία Σκυτάλη". Όπως γράφει στην υποσημείωση "Πρόκειται για μια απλή αλλά ευφυή μέθοδο μετάδοσης κρυπτογραφημένου μηνύματος, την οποία εφάρμοζαν για πολεμικούς σκοπούς οι Σπαρτιάτες. Ο αποστολέας τύλιγε γύρω από έναν ξύλινο κύλινδρο (σκυτάλη) ταινία και στη συνέχεια έγραφε πάνω σε αυτήν το μήνυμα. Όταν ξετυλιγόταν η ταινία, τα γράμματα βρίσκονταν σε αταξία. Προκειμένου να αποκαλυφθεί το μήνυμα, ο παραλήπτης έπρεπε να περιελίξει την ταινία σε κύλινδρο (σκυτάλη) ίδιας ακριβώς διαμέτρου".

Δεν θα πω πως ήταν το sms της εποχής. Εμένα μου θύμισε (αν και σπαρτιάτικο) περισσότερο την επικοινωνία του ποιήματος με τον αναγνώστη, του έργου Τέχνης γενικότερα. Που επιτυγχάνεται μονάχα όταν υπάρχουν ίδιες προσλαμβάνουσες, σε πομπό και δέκτη. Γι΄αυτό και θα δώσω τον τίτλο "Κρυπτεία Σκυτάλη" σε επόμενη ποιητική μου συλλογή. 

Καλή χρονιά, με ουσιαστική επικοινωνία και Τέχνη.