ΑΤΑΛΑΝΤΟΙ ΣΤΗ ΧΑΡΑ

Με έχει προβληματίσει το εξής: ενώ οι κλασσικοί συνθέτες έχουν γράψει εκατοντάδες ωραία "allegra", πόσα καλά ελληνικά τραγούδια υπάρχουν που να εκφράζουν ατόφια χαρά, χωρίς να γίνονται αφελή; Δεν σας έχει τύχει να κελαήδανε μέσα σας πουλάκια, και να ψάχνετε ένα τραγούδι που να χωρά αυτό το αίσθημα; Ποιο θα ακούσετε, το "Λαλούν τα αηδόνια και πλαντάζω" ή "Το φεγγάρι είναι κόκκινο"; Εγώ, κάτι από τις "Όρνιθες". 

Για την αγωνία και τον πόνο του έρωτα, έχουν γραφτεί πολλά τραγούδια. Αλλά, γι' αυτό το ονειροπόλο φτερούγισμα που αισθάνεται κανείς -όταν ας πούμε διαπιστώσει ερωτική αμοιβαιότητα- δεν βρίσκονται αρκετά. (Θα 'ταν το τραγούδι ένα κρυσφύγετο, για ένα αίσθημα που ζει τόσο λίγο...). Ορισμένα από τα (άνισα) στιχάκια που έγραψε ο Ελύτης στα "Ρω του έρωτα", είναι μια εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. 

Φαίνεται πάντως, πως (από το ρεμπέτικο ως τώρα) είμαστε μάλλον οι ταλαντούχοι της λύπης -στης χαράς τη γλώσσα τραυλίζουμε... 

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ

Εδώ, μπορείτε να βρείτε την ηχοληψία μου από την πρόσφατη διάλεξη του Νίκου Δήμου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, με θέμα "Μελοποίηση της ποίησης". 

Νομίζω όμως πως έχει ενδιαφέρον και η άποψη του ίδιου του W.A. Mozart πάνω στο θέμα, την όποια βρήκα ξεφυλλίζοντας τον τόμο με την πλήρη αλληλογραφία του (εκδ. Ερατώ):

(...)Κι έπειτα, δεν ξέρω, αλλά σε μια όπερα η ποίηση πρέπει να είναι οπωσδήποτε πειθήνια κόρη της μουσικής. Γιατί τάχα οι ιταλικές όπερες μπούφες αρέσουν παντού, παρά τα άθλια λιμπρέτα τους; Διότι στις όπερες αυτές κυριαρχεί η μουσική, όλα τα άλλα ξεχνιούνται.

Μια όπερα θα αρέσει ακόμα περισσότερο όταν το σχέδιο του έργου είναι καλά επεξεργασμένο –όταν τα λόγια έχουν γραφτεί για τη μουσική κι όχι για να ικανοποιήσουν μια θλιβερή ρίμα (όποια ρίμα και να ‘ναι, για όνομα του Θεού! Οι ρίμες δεν προσθέτουν τίποτα στην αξία μιας θεατρικής παράστασης, μάλλον κακό της κάνουν), όχι όταν βρίσκεις ακόμα και ολόκληρες στροφές που χαλάνε ολόκληρη την ιδέα τους συνθέτη. Οι στίχοι βεβαίως είναι απολύτως απαραίτητοι για τη μουσική, αλλά οι ρίμες ως αυτοσκοπός είναι το βλαβερότερο. Οι άνθρωποι που επιδίδονται στο έργο τους με τόσο σχολαστικισμό, είναι καταδικασμένοι σε ναυάγιο, το ίδιο και η μουσική τους.

Το καλύτερο είναι όταν ένας καλός συνθέτης, που καταλαβαίνει από θέατρο κι είναι σε θέση να προτείνει ο ίδιος ιδέες, συναντιέται με έναν έξυπνο ποιητή, έναν πραγματικό φοίνικα. Τότε δεν πρέπει να ανησυχεί κανείς για τη γνώμη των αμαθών! Οι ποιητές, με όλα αυτά τα δήθεν κόλπα του επαγγέλματος, μου θυμίζουν λιγάκι τους τρομπετίστες! Αν εμείς, οι λοιποί συνθέτες, επιμέναμε να ακολουθούμε πάντα κατά γράμμα τους κανόνες

μας, (που ήταν καλοί παλιότερα, όταν δεν ξέραμε τίποτα καλύτερο πέτρα από αυτούς) θα κάναμε τόσο μέτρια μουσική, όσο μέτρια λιμπρέτα γράφουν αυτοί.(...)

                                                                                               Βιέννη, 1781

ΑΡΑΒΟΥΡΓΗΜΑ

Αυτό το ονειρώδες αριστούργημα...

...αύτό το κεντημένο κομψοτέχνημα...

...αυτό το αραβούργημα, δεν είναι στην Αλάμπρα, 

ούτε στη Βαρκελώνη του Γκαουντί,

αλλά στην οδό Σίνα!

H ΠΑΝΙΔΑ ΤΟΥ ΚΗΠΟΥ

Η πείνα τους ένωσε...

 ...κι ήρθανε στο μπαλκόνι μου.

Όμως αυτή η μεσημεριανή χιονάτη, προτιμά να λιάζεται

-με φόντο τη Σαμοθράκη.

Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΕΧΕΙ ΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΤΟΥ...

Άλλες φυλακές ανοίγουν απ’ έξω –κι άλλες από μέσα… Άλλες ευρύχωρες (ξεγελάν!) κι άλλες στενόχωρες κι άραχλες. Άλλοι έχουν συγκρατούμενους που επέλεξαν –κι άλλοι υποφέρουν διπλά. Άλλοι έχουν τακτικά επισκεπτήρια (πάλι από κρατουμένους) κι άλλοι τα σίδερα της λησμονιάς... Όλοι απολαμβάνουμε μια δόση ελευθερίας, τις ώρες του προαυλισμού –εκεί ανοίγει το οπτικό πεδίο, στα πνευμόνια ανακυκλώνεται ο αέρας. Μα δεν κρατά πολύ... Κάποιοι επιχείρησαν απόδραση: σκάβοντας βγήκαν σε άλλες φυλακές –καλύτερες ίσως.  Αθώοι κι ένοχοι: ισοβίτες εδώ –για υποθέσεις ανεκδίκαστες.

Κι η Ποίηση, είναι ο φεγγίτης μας. 

ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ

Η Ελλάδα είναι μια χώρα με αμαρτωλό παρελθόν, δύσκολο παρόν κι ελπιδοφόρο μέλλον.

Ακούμε για έργα υπό εξέλιξη: Λυρική Σκηνή και Εθνική Βιβλιοθήκη στο Φάληρο (από το Ίδρυμα Νιάρχος), πράσινη ανάπλαση και πεζοδρόμηση του Κέντρου της Αθήνας (από το Ίδρυμα Ωνάση), αξιοποίηση του Ελληνικού…

Στην Θεσσαλονίκη: για Μετρό, κοινόχρηστα ποδήλατα (κατά το ευρωπαϊκό σύστημα) –ως και τελεφερίκ προς την Άνω Πόλη! Τα έργα  στην παραλία (που την κρατούν ασφυκτικά κλειστή, δυο χρόνια τώρα) σχηματίζουν πάρκα χιλιομέτρων, λίμνες με νούφαρα, καταρράκτες... Η νέα προθεσμία είναι ως το τέλος του '13.

ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ

Η ζωή μας, από προθεσμία

σε προθεσμία προχωρά. 

Ρίχνουμε ένα λάσο

και πιανόμαστε από ημερομηνίες.

Αντίστροφη μέτρηση αρχίζει,

ώσπου να εκραγεί: 

ε κ π ρ ό θ ε σ μ ό ς!

Κι η ίδια η ζωή, μια προθεσμία

ακαθόριστη.

(Γι’ αυτό και το "deadline"

είν’ ο πιο εύστοχος όρος…)

Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΜΑΣ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ

Σκεφτόμουν ότι αυτό  που μας πνίγει καμιά φορά (και συμβάλλει ίσως και στη γενικότερη απομόνωση μας) είναι η δυσκολία να προσεγγίσουμε την κυρίως Ευρώπη: o μόνος τρόπος ουσιαστικά, είναι ο αεροπορικός. 

Μπορεί να έχουμε τόση θάλασσα, αλλά δεν μας πηγαίνει προς το Βορρά -το πολύ μέχρι την Ανκόνα. Κι ύστερα, σιδητοδρομικό δίκτυο δεν υπάρχει στα Βαλκάνια -ούτε καμιά σπουδαία Autostrada.  Ενώ κάποιος που μένει π.χ. στην  Τεριέστη, μπορεί να παέι οδικώς σε τόσες χώρες...

Καλά που ύπάρχουν και τ' αεροδρόμια -αλλιώς θα ήταν απροσπέλαστη η υπόλοιπη ήπειρος -κανονική γεωγραφική εξορία.

ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ

Η Κοινωνική Ψυχιατρική ερευνά το δεδομένο, ότι τα περισσότερα επείγοντα (καταθλιπτικά κυρίως) περιστατικά, συμβαίνουν από τον Απρίλη εως τον Ιούνιο (που το φως περισσεύει). 

Εκρηκτική αντιδιαστολή έσω και έξω κόσμου; Δυσβάσταχτη απαίτηση για ζωή; 

Δικαιώνεται πάντως η "Έρημη χώρα" του Τ.Σ.Έλιοτ: 

Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας
μες απ' την πεθαμένη γη τις πασχαλιές, σμίγοντας
θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας
με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές.

Ο χειμώνας μας ζέσταινε, σκεπάζοντας
τη γη με το χιόνι της λησμονιάς, θρέφοντας
λίγη ζωή μ' απόξερους βολβούς.

(Μετ. Γ.Σ.)

ΤΗΛΕ - ΦΙΛΙΕΣ

Οι περισσότεροι κοντινοί μου φίλοι, είναι... μακρινοί μου! Θέλω να πω, ζούμε πια σε μια χιλιομετρική απόσταση, που την εκμηδενίζουν τα μέσα επικοινωνίας.  Σκορπισμένοι σε χώρες της Ευρώπης, ή σε άλλες περιοχές της Ελλάδας –κι όμως μπορεί να είναι παρόντες στην καθημερινότητά σου, περισσότερο από κάποιους που βλέπεις κάθε μέρα. 

Αυτές είναι οι νέου τύπου φιλίες: οι τηλεφιλίες (το Skype φυσικά, είν' ο μεγαλύτερος υποστηρικτής τους). Ποιος θα τις φαντάζονταν στην εποχή των δακρύβρεχτων γραμμάτων; 

Συν τοις άλλοις, αποδεικνύουν κι αυτό που έγραφε ο Νίκος Δήμου στο «Ημερολόγιο του καύσωνα»:

Στη χώρα αυτή ονομάζουμε "φίλους" όχι αυτούς που μας γνωρίζουν, μας πονούν, και μας αγαπούν - αλλά εκείνους με τους οποίους κάνουμε παρέα. Αλλά ο σκοπός της παρέας (να περνάμε ευχάριστα μαζί) δεν έχει σχέση με τη φιλία. Η ζωή δεν είναι ταβερνάκι. Η παρέα σκορπάει στα δυσάρεστα.

ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ

Όσο η παλέτα του μανάβικου αναδεικνύεται από τον ήλιο που πέφτει πάνω στα τελάρα, κάνοντας τις αποχρώσεις να στίλβουν, τόσο οι ξηροί καρποί, χύμα μέσα στα σακιά της ποικιλίας τους, σε τραβάν το βράδυ, απ’ τα φωταγωγημένα καταστήματα: το καρυδότσουφλο των παραμυθιών και ο «Καρυοθραύστης».  Οι ηλιόσποροι, βγαλμένοι απ΄ την ψυχή του λουλουδιού. Τα φιστίκια Αιγίνης, που σα κοχύλια ανοίγουν. Τα αμύγδαλα, του ενθουσιώδους δέντρου που βιάζεται. Τα στραγάλια, οι ψημένοι "ερέβινθοι" του Ξενοφάνη - τους αναφέρει ως επιδόρπιον. Το λεπτοκάρυο με τον καφέ, τα "Peanuts" του Τσάρλι Σουλτς, τα βραζιλιάνικα κάσιους… Άλλα για κρασί, κι άλλα για ουίσκι. Αλατισμένα ή νωπά. Για την ανία, την πείνα, την αναμονή. Ξερά, ή αποξεραμένα: σταφίδα, σύκο, δαμάσκηνο... Κράτησαν κόσμο αυτά σε λιμούς! Έχουν τόση ενέργεια οι ξηροί καρποί, που μόνο ξηροί δεν είναι: περιέχουν δύναμη κρυμμένη. Είναι σαν λεξούλες…

-Αυτές οι σοκολάτες με το πορτοκάλι, είν' ότι πρέπει για την υπογλυκαιμία… Πρέπει όμως να βιαστώ: σε λίγο κλείνετε και δεν ξέρω τι να διαλέξω…

Κι ανασήκωσε το γιακά της: γκριζομάλλα, μ’ ένα χαμόγελο αντιρροπιστικό στις ατυχίες της. Έβλεπε τα αποξηραμένα δαμάσκηνα και σκεφτόταν πως της μοιάζουν κάπως. Διατηρούν τη γεύση και την υγρασία τους –μα τι να τα κάνεις όταν υπάρχουν και τα φρέσκα;

-Εγώ πάλι, νοστάλγησα τα μπισκοτολούκουμα, που τρώγαμε παιδιά –και πήρα απ’ αυτά. Δοκιμάστε ένα!

(Ευθυτενής, με κασκόλ, μούσι -και ραδιοφωνική φωνή).

-Α, σας ευχαριστώ… Τι ώρα πήγε; Θα θέλουνε να τα μαζεύουν κι οι άνθρωποι…

-Λένε πως οι Ικαριώτες είναι οι μακροβιότεροι του κόσμου –γιατί δεν έχουν άγχος και ρολόι… Το πρωί κοιμούνται, τη νύχτα χορεύουν!

-Έτσι, ε; Όμως ο χρόνος περνά και χωρίς ρολόι…

-Τουλάχιστον τότε να περνά με ουσία… Να, βλέπετε αυτά τα αποξηραμένα φρούτα: συμπυκνώνουν όλη την ουσία του καρπού…

-Με εκπλήσσετε –πριν από λίγο αναρωτιόμουν, γιατί να προτιμά κανείς τ' αποξηραμένα, όταν υπάρχουν τα φρούτα;

-Κι όμως -τα φρούτα δεν υπάρχουν όλες τις εποχές. Ενώ τ' αποξηραμένα…

-Έχετε ακούσει για το "γαλλικό παράδοξο"; Οι Γάλλοι, που καταναλώνουν λιπαρά τυριά, έχουν μειωμένα καρδιαγγειακά:   χάρις σ' αυτό το ποτήρι κρασί που πίνουν κάθε μέρα.

-Το κρασί των Γάλλων απ’ τη μια, ο χορός των Ικαριωτών απ’ την άλλη… Τι θα λέγατε για ένα ποτήρι Merlot, σ’ ένα όμορφο μπιστρό εδώ πιο κάτω; Τις Τρίτες παίζει και ζωντανή Jazz.

-Μμμ.. Για τον χορό, δεν το υπόσχομαι όμως! Έχουμε πια μεγαλώσει…

-Τα αποξηραμένα δαμάσκηνα, ξέρετε, αλλοιώνονται λιγότερο απ’ όλα…

-Βρίσκετε;...