ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ

Κάθε φορά που προσπαθώ να ορίσω το άπειρο, βατταρίζω. Θεωρητικά, είναι κάτι ανύπαρκτο: δεν λέγεται.

   Το δυσκολότερο ωστόσο είναι άλλο: να αντέξεις το άπειρο που φτερουγίζει εντός σου. Δηλαδή να του παραδοθείς. Ή, να του χαράξειςαυλάκι.

   Το μπονσάι των Ιαπώνων. «Ο κόκκος άμμου»1 του Blake. Το σύμβολο συμβάλει στην εξημέρωση του απείρου. Μα συχνά στην πορεία, μένει μόνον ο περιέκτης του –το περιεχόμενο έχει εξατμιστεί.

   Οι φιλόσοφοι επιχειρούν να συλλάβουν το άπειρο. Ή να προτείνουν τρόπο διαχειρίσεως. Ο Πυθαγόρας το έπιανε απ’ την ουρά και το ταχτάριζε με το αλφάδι. Ο Πόπερ το χώριζε σε κόσμους2. Ο Έκο έγραψε για το άπειρο των καταλόγων στην Τέχνη…

   Η Τέχνη, ψευδαίσθηση αλαφρώματος απ’ την έγνοια του απείρου. Ένα αφαιρετικό γλυπτό στο χώρο, δέκα λέξεις σε μια λευκή σελίδα, δυο ώρες σκηνοθεσίας, γίνονται προς στιγμήν όλος ο κόσμος. Όπως για τα παιδία τα παιχνίδια τους.

   Οι θρησκείες προσπάθησαν να ταυτίσουν το άπειρο με το Θεό. Οι ιδεολογίες να το συσκευάσουν. Ανακούφιση. Αλλά πώς μες στο ποτήρι του δόγματος να χωρέσει ο ωκεανός;

   Δεν ταυτίζω το άπειρο με το χάος, ούτε με το άμορφο (ό-μορφο, ά-σχημο κ.λπ.). Το χάος είναι μια υπεκφυγή. Η ποίηση φερειπείν, συνδυάζοντας τα ασυνδύαστα, μας ξανοίγει στο άπειρο –κι όχι στο χάος. Το επίγειο άπειρο εμπεριέχει υπαρκτές και συγκεκριμένες περιπτώσεις. Το άπειρο είναι η πολυσημία της ζωής.

   Οι αστροφυσικοί το βλέπουν απ’ τους δορυφόρους. Οι βιολόγοι στο μικροσκόπιο. Οι γλωσσολόγοι στους φθόγγους. Ο μουσικός στις ενορχηστρώσεις του.

   Το άπειρο δεν θα ήταν βασανιστικό, αν ήταν άπειρος κι ο βίος. Το άπειρο, όσο εσωτερικεύεται σου τρώει τα σπλάχνα. Κι εντείνεται όσο δεν χωρά στο χρόνο και στον άλλον. Στον έρωτα, ο άλλος προσομοίωση του κόσμου: λύτρωση.

   Ζηλεύω τα ζώα, που έχουν προγραμματισμένες έξεις, πλαισιωμένη ζωή. Δεν σκέφτονται συνεχώς ότι αντί αυτού που είναι ή κάνουν, θα μπορούσαν να ήταν ή να έκαναν άπειρα άλλα πράγματα.

   Άπειρα πράγματα να μάθουν. Άπειρα βιβλία να διαβάσουν. Άπειρα ταξίδια σε τόπους, χρόνους, ψυχές. Άπειρα να πουν, να  φτιάξουν, ν’ αγαπήσουν. Κάθε στιγμή, εν δυνάμει: άπειρες εναλλακτικές στιγμές. Η θεωρία των πιθανοτήτων δεν τις καλύπτει…

   Ο Φρόιντ αναδίπλωσε το άπειρο. Οι σουρεαλιστές το χρησιμοποίησαν. Οι τρελοί είναι οι ηττημένοι του απείρου. Οι βλάκες, εκείνοι που το αγνόησαν.

   Το άπειρο να σου αναμαλλιάζει την ψυχή κι εσύ να πρέπει να κολλήσεις χαρτόσημα! Δεν γίνεται, σε μια τέτοια ζωή πρέπει να ακούσουμε πάλι τους μαθηματικούς: «Έστω ότι…» Ο ορίζοντας, μπορεί να μην ορίζει τον κόσμο, αλλά ορίζει το οπτικό μας πεδίο. Παιχνίδι χωρίς κανόνες, ασπόνδυλος άνθρωπος.

   Ας ορίσουμε λοιπόν ότι μπορούμε. Κάθε ορισμός νομίζει πως ξαραχνιάζει του ταβάνι του απείρου. Κι ας μην υπάρχει ταβάνι!

-----------------------------------------------------------------------------------------------

1. To see a world in a grain of sand, /And a heaven in a wild flower,/ Hold infinity in the palm of your hand,/ And eterni-ty in an hour. (Wiliam Blake)

2. Οι τρείς κόσμοι του Καρλ Πόππερ.

3. Umberto Eco: "Η ομορφιά της λίστας" (εκδ. Καστανιώτη)